Risicobeheer is het identificeren van onvoorziene gebeurtenissen en problemen, en het prioriteren daarvan op basis van de impact op het bedrijf. Dit wordt gevolgd door activiteiten om negatieve effecten die kunnen resulteren in onaanvaardbare schade aan de winstgevendheid, reputatie of succes van het bedrijf te beperken en onder controle te houden. Om deze activiteiten te ondersteunen worden tools, processen en strategieën geïmplementeerd of ontwikkeld.
In deze uiterst onzekere tijden beraden zelfs grote, gevestigde ondernemingen zich opnieuw op hun toekomst. Door de COVID-19-pandemie en de aanhoudende impact daarvan op de wereldmarkten worden bedrijven geconfronteerd met verhoogde risico's en het vooruitzicht van doorlopende ontwrichting tot ver in een onzekere toekomst.
Om de impact van deze bedreigingen en onzekerheden te beheren, is er bij succesvolle bedrijven hernieuwde belangstelling voor de optimalisatie en verbetering van hun benadering van risicobeheer. Dit betekent dat de focus van traditionele strategieën moet worden verlegd van simpelweg reageren naar het proactief opsporen van en voorbereiden op mogelijke risico's lang voordat ze zich voordoen. Met de juiste benadering van risicobeheer kunnen grote en kleine bedrijven niet alleen de potentiële negatieve impact van specifieke risico's verminderen, maar ook de kans verkleinen dat deze risico's zich überhaupt voordoen.
In sommige opzichten is risicobeheer te vergelijken met de veiligheidsfuncties van een auto. Net als de koplampen van een auto werpt risicobeheer licht op obstakels of gevaarlijke omstandigheden voor bedrijven. Net als de remmen en stuurinrichting van een auto biedt risicobeheer de mogelijkheid om de koers te veranderen en te voorkomen dat organisaties in ongunstige scenario's belanden. En net als veiligheidsgordels en airbags biedt risicobeheer extra bescherming bij onvermijdelijke situaties.
Anders gezegd, risicobeheer bestaat om het voortbestaan van een bedrijf te waarborgen. Hier bespreken we een aantal basisredenen waarom risicobeheer zo belangrijk is voor bedrijven, ongeacht hun omvang:
Effectief risicobeheer gaat niet alleen over grote, existentiële bedreigingen, maar ook over meer persoonlijke risico's voor werknemers en klanten. Bijvoorbeeld door organisaties te helpen om veiligheids- en gezondheidsproblemen op te sporen voordat werknemers erdoor worden getroffen. Correct risicobeheer helpt organisaties een veilige omgeving te creëren voor iedereen die op een of andere manier betrokken is bij de organisatie.
Twee belangrijke doelen van risicobeheer zijn het identificeren van mogelijke ongewenste gebeurtenissen en het vaststellen van processen en procedures die de impact op het bedrijf minimaliseren. Omdat risico's actief worden gevolgd en beheerd, kunnen teams zich richten op kritieke resultaten en hoeven ze zich geen zorgen te maken over onvoorziene verstoringen of andere voorvallen. Tegelijkertijd brengt risicobeheer uitdagingen binnen projecten duidelijk aan het licht, waardoor teams deze problemen snel kunnen aanpakken in plaats van ze terzijde te schuiven om andere, dagelijkse problemen aan te pakken.
Correct risicobeheer helpt organisaties om juridisch nadelige situaties te vermijden. Door risico's te beheren en te anticiperen op gevaarlijke scenario's, kunnen bedrijven hun activiteiten uitvoeren zonder het risico aansprakelijk te worden gesteld voor schade die deze gevaren anders zouden kunnen veroorzaken.
Risicobeheer is geen giswerk. Het is een gegevensintensieve kijk op waarschijnlijkheden om een nauwkeurige voorspelling van mogelijke toekomstige gebeurtenissen te creëren. Hierdoor kunnen bedrijven zeer betrouwbare budgetten voor onvoorziene gebeurtenissen opstellen.
Als alles soepel loopt, worden de belangrijke factoren die een bedrijf draaiend houden al snel vergeten. Risicobeheer dwingt organisaties om hun processen consistent uit te voeren, met behulp van beoordelingen en controles die operationele risico's identificeren. Dit geeft tijd om problemen aan te pakken en plannen uit te voeren voordat risico's de stabiliteit van het bedrijf aantasten of een crisis veroorzaken.
Wanneer een organisatie nieuwe risico's proactief bewaakt en aanpakt, verbetert dat niet alleen de operationele stabiliteit, maar ook de productiviteit en uiteindelijk de bedrijfsresultaten. Een efficiënte organisatie kan op deze manier vooruitdenken en voorsprong nemen op de concurrentie.
Wie risico's beter wil onderzoeken, zal ook beter inzicht nodig hebben in de beveiliging. Risicobeheer kan helpen om beveiligingsrisico's te detecteren die beveiligingstools misschien niet oppikken of waarop een organisatie anders wellicht niet is voorbereid, waardoor een duidelijk pad wordt geboden naar verbetering van de beveiligingspositie.
Het einddoel van risicobeheer is vrij eenvoudig: besluitvormers de informatie en inzichten geven die ze nodig hebben om hun bedrijf aan te sturen. Risicobeheer biedt leidinggevenden toegang tot gedetailleerde risico-informatie om verbeterpunten of inefficiënties te identificeren, zodat ze betere risicogebaseerde beslissingen kunnen nemen om hun strategieën aan te sturen en de veiligheid en winstgevendheid van het bedrijf te waarborgen.
In risicobeheer worden risico's in veel verschillende soorten ingedeeld:
- Digitaal risico
- ESG-risico
- Risico van leveranciers/derden
- Kwaliteitsrisico
- Risico bedrijfscontinuïteit
- Risico's voor mensen
- Milieu-, gezondheids- en veiligheidsrisico's
- Risico ethiek en naleving
- Privacy/wettelijk risico
- Financieel risico
- Operationeel risico
- Technologische of cyberrisico's
Hoewel het vereiste risicobeheer per organisatie kan verschillen, kiezen velen ervoor om een veelgebruikt proces te volgen. Dit risicobeheerproces bestaat uit vijf basisstappen, die elk een eerste en een tweede verdedigingslinie bieden:
Eerste verdedigingslinie: Bestaande risico's beoordelen en nieuwe risico's van bedrijfsactiviteiten identificeren of risico-events melden.
Tweede verdedigingslinie: Onafhankelijke risicobeoordelingen uitvoeren en de activiteiten en outputs van de eerste linie kritisch beoordelen.
Eerste verdedigingslinie: Risicobeoordelingen uitvoeren en risico-inventarissen beoordelen.
Tweede verdedigingslinie: Onafhankelijke risicobeoordelingen uitvoeren en de activiteiten en outputs van de eerste linie kritisch beoordelen.
Eerste verdedigingslinie: Risico's en vereisten op grond van wetten, voorschriften en beleidsregels beheren.
Tweede verdedigingslinie: Controleverwachtingen vaststellen en de effectiviteit van de controles van de eerste linie zelfstandig en kritisch beoordelen.
Eerste verdedigingslinie: Zorgen dat controles effectief zijn en problemen snel worden opgelost.
Tweede verdedigingslinie: Toezicht op bewakingsactiviteiten van de eerste linie, zelfverzekering en probleembeheer. Controletests waar mogelijk automatiseren voor meer realtime informatie.
Eerste verdedigingslinie: Tijdige escalatie waarborgen en nauwkeurige informatie verstrekken aan alle relevante belanghebbenden.
Tweede verdedigingslinie: Informatie uit de hele onderneming verzamelen en beoordelen om relevante belanghebbenden inzicht te geven.
Risico-inventarisatie is een essentieel onderdeel van risicobeheer. Zodra een potentiële bedreiging is geïdentificeerd, kunnen organisaties op verschillende manieren reageren. De vier benaderingen van risicobeheer zijn als volgt:
Een risicovermijdingsstrategie kan effectief zijn in scenario's waarin het risico zelf niet volledig kan worden weggenomen. In deze gevallen passen organisaties risicovermijding toe om het risico zoveel mogelijk af te wenden, waardoor de kans op verstoring of andere schade wordt verkleind.
Risicobeperking houdt in dat bedrijven bepaalde aspecten van lopende projecten aanpassen, bijvoorbeeld door onderdelen of de omvang van het project te wijzigen. Dit heeft als doel het risico zelf te verlagen en zodoende ook potentiële schade te verminderen.
Soms kan de dreiging die gepaard gaat met bepaalde risico's worden aangepakt door het risico zelf te spreiden over verschillende afdelingen, projectdeelnemers of zelfs externe leveranciers.
Niet alle risico's zijn ernstig. Sommige kleine risico's kunnen worden geaccepteerd met een minimale bedreiging voor de bedrijfsactiviteiten. In veel gevallen is het beter en praktischer om bepaalde kleinere risico's te accepteren dan middelen toe te passen voor het inperken of elimineren daarvan.
Ondanks het belang ervan in de moderne zakenwereld kan effectief risicobeheer moeilijk te implementeren zijn. Denk hierbij aan de volgende uitdagingen rond risicobeheer:
Risicobeheer moet een reeks verantwoordelijkheden voor de hele onderneming zijn, maar veel bedrijven zijn nog steeds georganiseerd in silo's. Dit kan het moeilijk maken om definitief relevante rollen toe te wijzen bij het identificeren, beoordelen en reageren op risico's in de hele onderneming.
Vaak zijn oudere systemen en andere verouderde hardware en software niet in staat om nieuwe en opkomende risico's effectief aan te pakken.
Handmatig reageren op risico's is een tijdrovend en doorlopend proces, dat ook nog eens zeer gevoelig is voor menselijke fouten. Voor organisaties die niet over automatiseringsmogelijkheden beschikken, kan een continue bewaking en aanpak van risico's onoverkomelijk moeilijk blijken.
Omdat een consistente en snelle respons op nieuwe bedreigingen cruciaal is, moeten bedrijven over consistente en betrouwbare informatie kunnen beschikken om mee te werken. Zonder één bron van realtime waarheid wordt risicobeheer veel minder effectief.
Risicobeheer, continuïteit en bedrijfsveerkracht gaan allemaal hand in hand. Voor organisaties zonder moderne mogelijkheden voor bedrijfscontinuïteit kan de respons op risico's een lastige klus zijn.
Net zoals de technologie voor risicobeheer zich blijft ontwikkelen, nemen ook het aantal en de geavanceerdheid van nieuwe risico's en potentiële bedreigingen toe, of het nu om digitale transformatie of cyberdreigingen gaat. Veel bedrijven vinden het moeilijk om gelijke tred te houden met de veranderingen in het landschap.
Net zoals het aantal bedreigingen blijft toenemen, stijgt ook het aantal regels dat voortvloeit uit nieuwe normen (bijvoorbeeld voor ESG) en de noodzaak om potentiële schade aan en gevaar voor gevoelige gegevens te beperken. De verantwoordelijkheid voor de naleving van deze nieuwe regelgeving en de bescherming van essentiële klantgegevens komt neer op de schouders van overbelaste en onderbezette risico- en complianceteams.
Veel van deze uitdagingen leiden tot hetzelfde probleem: stijgende kosten. Naarmate de risico's blijven toenemen en de compliancenormen zich ontwikkelen om hieraan te voldoen, moeten bedrijven in vrijwel elke branche hun budgetten verhogen om de effectiviteit van hun risicobeheerstrategieën te waarborgen.
Het aantal potentiële risico's waarmee organisaties worden geconfronteerd wordt alsmaar groter. Dat geldt helaas niet voor de pool geschoolde werknemers die een organisatie kan aannemen om aan de behoefte te voldoen. Zonder bekwame risico- en complianceteams is het een strijd om het bedrijf veilig en winstgevend te houden.
Risicobeheer is een omvangrijke en permanente verantwoordelijkheid. Om effectieve strategieën voor risicobeheer mogelijk te maken, moeten organisaties de volgende best practices overwegen:
Controleer je lijst met beleidsregels en zorg ervoor dat je naar de juiste risico's kijkt om eventuele problemen aan te pakken. Zorg ook dat je een proces hebt om je beleid up-to-date te houden, met de juiste goedkeuringen. Als beleidsregels niet up-to-date zijn, kan dat leiden tot schendingen van de compliance en auditbevindingen. Beide vormen grote risico's voor het bedrijf. Daarnaast moet je regelmatig controleren of je risicoregister nog actueel is.
Zoals eerder vermeld, is risicobeheer een gedeelde verantwoordelijkheid die meerdere teams, afdelingen en niveaus omvat. Een gemeenschappelijke taal en taxonomie die effectieve en open communicatie mogelijk maakt, is daarom van cruciaal belang. Organisaties moeten risicobeheer benaderen op een manier die zowel externe als interne belanghebbenden betrekt om ervoor te zorgen dat alle betrokken partijen volledig op de hoogte zijn, risico's op dezelfde manier beoordelen, up-to-date zijn en belangrijke inzichten kunnen bieden bij het identificeren, bewaken en reageren op risico's.
Een belangrijk onderdeel van het planningsproces is het vaststellen van het risiconiveau van de organisatie. Hierdoor kan het bedrijf de risico's nemen die nodig zijn om concurrerend te blijven zonder de levensvatbaarheid van het bedrijf in gevaar te brengen. De afspraken hierover moeten op de hoogste niveaus van de organisatie worden gemaakt en gaan hand in hand met het vaststellen van een gemeenschappelijke taal en taxonomie.
Elk bedrijf is uniek, net als de specifieke risico's waarmee elk bedrijf wordt geconfronteerd. Daarom moet het risicobeheerframework van een bedrijf worden afgestemd op het risicoprofiel. Denk goed na over jouw aanpak op het gebied van risicobeheer en de processen die je hebt ingericht. Vaak geldt dat een werkwijze uit het verleden niet de meest effectieve manier is om risico's te beheren. Zorg er ook voor dat de gebruikte risicobeheeroplossing kan worden geconfigureerd en niet als een gegeven wordt beschouwd puur omdat deze voor andere bedrijven werkt. Verbeter de effectiviteit door te bepalen waar de beschikbare processen in de tool moeten veranderen om te voldoen aan jouw goed overwogen behoeften en werkomgevingen. Wees bereid om problemen die niet volledig gedekt zijn op een dynamische manier aan te pakken.
Risicobeheer kan niet in een vacuüm bestaan, maar moet volledig worden geïntegreerd met bestaande governance- en planningsprocessen en een groot aantal belanghebbenden. Door andere afdelingen aan boord te brengen en risicobeheer op strategisch en operationeel niveau op te nemen, kunnen bedrijven ervoor zorgen dat de juiste overwegingen voor risicobeheer vroegtijdig en met regelmaat worden aangepakt.
Wanneer bedrijven te maken krijgen met evoluerende risico's, staat er niet alleen tijd en geld op het spel. Ook hun merkimago loopt gevaar, waardoor er over de hele linie meer schade kan worden geleden. Met risicobeheer moeten ook bedreigingen voor de reputatie van een organisatie worden aangepakt. Dit betekent dat relevant personeel moet worden getraind in crisisbeheer, zodat belangrijke informatie snel kan worden gecommuniceerd aan klanten om reputatieschade te beperken wanneer zich een incident voordoet.
Hoewel het belangrijk is dat organisaties dynamisch kunnen reageren op opkomende risico's, is het net zo belangrijk dat risicobeheerprocessen zo consistent mogelijk blijven in de hele onderneming. Dit bevordert de samenhang en betrouwbaarheid, en draagt ertoe bij dat alle betrokkenen precies weten wat ze moeten doen om bedreigingen te helpen beperken.
Hoewel elk bedrijf ernaar moet streven om een uitgebreide strategie voor risicobeheer te ontwikkelen, zullen er in de praktijk altijd onzekerheden en andere beperkingen blijven bestaan. Leg deze zwakke punten vast en besteed speciale aandacht aan gebieden waarvoor maar beperkte informatie beschikbaar is. Een duidelijk beeld van hiaten in risicobeheer stelt bedrijven in staat om hun aanpak aan te scherpen als er meer informatie beschikbaar komt.
Verzekeringspolissen en -certificaten zijn het bewijs dat bepaalde soorten risico's zijn gedekt. Zorg ervoor dat deze documentatie correct gearchiveerd en makkelijk terug te vinden is, ook lang nadat de dekking is verlopen. Vaak kan er veel tijd verstrijken tussen een schadegebeurtenis en het moment waarop de verliezen van die gebeurtenis zich manifesteren. Door de juiste verzekeringsdocumentatie bij de hand te hebben, zorg je dat de verantwoordelijkheden van de verzekeraar correct worden beheerd.
Een bedrijf moet altijd enig risico nemen om ervoor te zorgen dat het concurrerend blijft. Maar met de juiste oplossingen voor risicobeheer kunnen organisaties risico's effectief beheren en tegelijk de veerkracht en continuïteit waarborgen in het licht van een onzekere toekomst. ServiceNow, de leider op het gebied van IT-beheer en workflowautomatisering, loopt voorop in deze revolutie.
ServiceNow zorgt dat de wereld beter werkt voor iedereen. Dankzij ServiceNow kunnen bedrijven van elke omvang risicomanagement, compliance-activiteiten en intelligente automatisering naadloos integreren in hun digitale bedrijfsprocessen om risico continu te bewaken en er prioriteit aan te geven. ServiceNow Risk-oplossingen helpen inefficiënte processen en gegevenssilo's in de hele onderneming te transformeren tot in een geautomatiseerd, geïntegreerd en actiegericht risicoprogramma. Verbeter de risicogebaseerde besluitvorming en verhoog de prestaties van je organisatie en leveranciers om het risico voor je bedrijf in real time te beheren. Neem op risico gebaseerde beslissingen in je dagelijkse werk, zonder dat dit ten koste gaat van budgetten.
Met ServiceNow kunnen bedrijven van elke omvang risicobeheer en compliance naadloos integreren in digitale ervaringen en workflows, zodat mensen en organisaties beter presteren. Risicobeheer is gebaseerd op het bekroonde Now Platform en biedt volledige zichtbaarheid en controle. Identificeer en beheer risico's en essentiële informatie, bewaak risicogebieden, diagnosticeer niet-conforme controles, en maak en plan zelfbeoordelingen van kritieke risico's, allemaal vanuit één centrale locatie. En met geavanceerde rapportage- en analysemogelijkheden, ingebouwde richtlijnen- en taxonomiebibliotheken en geavanceerde automatiseringsoplossingen hebben organisaties alles wat ze nodig hebben om risico's te evalueren en zich daarop voor te bereiden, zonder budgetten op te offeren.
Ontdek hoe ver de juiste voorbereiding jou kan brengen, met Risicobeheer van ServiceNow.